Muzikologija br. 27

Tema broja 27 Budućnost istorije muzike inspirisana je istoimenim seminarom, organizovanim u okviru konferencije održane u Srpskoj akademiji nauka i umetnosti septembra 2017. godine. Organizator seminara bio je Džim Samson, jedan od najznačajnijih muzikologa današnjice, emeritus profesor koledža Rojal Holovej Univerziteta u Londonu, istaknuti gostujući profesor Kineskog univerziteta u Hong Kongu, redovni član Britanske Akademije i autor više od 100 publikacija, među kojima je i prva obuhvatna istorija muzike na Balkanu na engleskom jeziku (Music in the Balkans, Leiden: Brill, 2013). Samson je ljubazno prihvatio naš poziv da bude gost-urednik ovog broja časopisa, u kojem objavljujemo radove četvoro od petoro učesnika panela Budućnost istorije muzike (Rajnharda Štroma, Martina Lesera, Ketrin Elis i Marine Frolove- Voker); radovi su, za ovu priliku, značajno prošireni, opremljeni obimnim kritičkim aparatom i ilustracijama. Peti rad, iz pera Ketrin Batler Skofild, biće objavljen u narednom broju časopisa Muzikologija br. 28 (I/2020). Temu broja otvara tekst Rajnharda Štroma, dugogodišnjeg profesora Univerziteta u Oksfordu, posvećen projektu pisanja globalne istorije muzike, zasnovane na post-evropocentričnom i postistorijskom načinu promišljanja; paralelno s tim, Štrom razmatra implikacije ovog i srodnih projekata na tokove razvoja istorijske muzikologije. U narednom tekstu, nemački muzikolog Martin Leser daje još jedan mogući odgovor na pitanje o budućnosti istorije muzike, argumentujući neophodnost pisanja istorija svakodnevnog muzičkog života, koje više nisu usmerene na velike narative i stvaraoce, već pružaju dalekosežne uvide u raznovrsne vidove kontakta sa muzikom u datim istorijskim epohama. Dok Leser proučava muzički život u Hamburgu početkom XVIII veka, Ketrin Elis, profesorka Univerziteta u Kembridžu, usmerava pažnju čitalaca na muzički život u Francuskoj na prelasku iz XIX u HH vek, te zagovara potrebu za uočavanjem kulturne raznolikosti unutar nacionalnih država u razdoblju evropskog romantičarskog nacionalizma. Autorka time pokazuje da nacionalne kulture nipošto nisu monolitne, te da buduće istorije muzike moraju da se decentralizuju i obrate više pažnje na provincije. U radu koji zaključuje Temu broja, Marina Frolova-Voker, profesorka Univerziteta u Kembridžu i članica Britanske Akademije, ukazuje na još jednu veliku temu budućih istorija muzike: prevazilaženje duboko uvrežene podele na „nisku” i „visoku” umetnost, uz uzimanje u obzir slušalačkih preferencija. Izražavamo veliku zahvalnost svim eminentnim muzikolozima čiji su radovi objavljeni u Temi broja, kao i prof. Samsonu, na iscrpnom promišljanju budućnosti naše discipline i nastojanjima da predmet izučavanja postanu geografske regije, društveni slojevi i slušalačke prakse koji su dosad bili zanemareni u muzikološkim razmatranjima. Radovi u rubrici Varia takođe su tematski vezani za nove istraživačke pravce u muzikologiji. Rubriku otvara tekst hongkonške muzikološkinje Vai-Ling Čeong koja, idući tragom Ničeovih i Mesijanovih napisa, sprovodi komparativnu analizu njihovog tumačenja antičkih grčkih ritmova u muzici, a zatim se fokusira na Mesijanovo otkriće impresivno dugačkog niza grčkih ritmova u baletu Posvećenje proleća Igora Stravinskog. Britanski stručnjak za renesansnu muziku Frensis Najts daje novi uvid u najranija štampana notna izdanja i osporava primat štampanih publikacija nad manuelnim prepisima, dokazujući da su privatne rukopisne kolekcije često pouzdaniji izvori informacija o datim delima, ali i o slušanju, izvođenju i recepciji muzike na početku XVI veka. Portugalski muzikolog Manuel Pedro Fereira predstavlja projekat koji je trenutno u toku – pisanje istorije muzike u/o zemljama s obe strane Atlantika u kojima se govori portugalski jezik i koje su bile pod uticajem ove kulturne sfere – ukazujući ponovo na potrebu prevazilaženja nacionalnih istorijskih paradigmi, ali i germanocentričnog pogleda na muzičku prošlost. Mađarski istoričar Ivan Mikloš Sego razmatra ulogu dvojice muzičara srpskog porekla kao ključnih protagonista „bit” (rok) revolucije u Mađarskoj šezdesetih godina HH veka. Tri teksta autora-saradnika Muzikološkog instituta SANU pružaju nove uvide u srpsku muzičku prošlost. Aleksandar Vasić se bavi delatnošću Pavla Stefanovića u domenu muzičke kritike, na stranicama časopisa Muzički glasnik, dok Biljana Milanović i Marija Maglov proučavaju produkciju zvučnih izdanja nacionalne diskografske kuće PGP-RTB/RTS kao konstitutivni faktor kanonizacije Stevana Mokranjca. Na osnovu proučavanja bogate arhivske dokumentacije, Ivana Vesić rekonstruiše napore Petra Krstića u pravcu podržavljenja Muzičke škole u Beogradu i konstituisanja visokih škola za muziku – konzervatorijuma na teritoriji čitave zemlje. Rubriku Varia zaključuje tekst istoričarke umetnosti Anđele Gavrilović, posvećen proučavanju likovnih predstava muzičkih instrumenata u istočnohrišćanskoj crkvenoj umetnosti, na osnovu prikaza muzičkih instrumenata i uloge proroka Davida u sceni Smrt pravednika. Rubrika Naučna kritika i polemika sadrži dva prikaza skorašnjih monografskih i diskografskih izdanja. U ime članova redakcije i svoje lično, zahvaljujem se kolegama iz Srbije i inostranstva koji su, u svojstvu recenzenata, čitali radove pripremljene za ovaj broj i dali veliki broj konstruktivnih sugestija.